انتقاد روزنامه جمهوری اسلامی از رشد افراطی گرایی در حوزه های علمیه

چکیده :این گروه خطری نیست که فقط دامن گیر چند روحانی انقلابی و چند مسئول کشوری شود، نگرانی مهم‌تر اینست که این جریان‌های افراطی اگر ریشه کن نشوند به سراغ همان نهادهای حوزوی خواهند رفت که امروز به وظایف خود در مقابله با آنها عمل نمی‌کنند. ...

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله امروز خود به نقش روحانیت و خطرهای پیش روی آنان پرداخته است.

در این سرمقاله که با استناد به سخنان امام خمینی نوشته شده از جریان افراطی بوجود آمده در میان روحانیون بشدت انتقاد شده و از روحانیان خواسته است که نسبت به برخورد موثر با این گروه تذکر داده و نوشته است: این گروه خطری نیست که فقط دامن گیر چند روحانی انقلابی و چند مسئول کشوری شود، نگرانی مهم‌تر اینست که این جریان‌های افراطی اگر ریشه کن نشوند به سراغ همان نهادهای حوزوی خواهند رفت که امروز به وظایف خود در مقابله با آنها عمل نمی‌کنند.

این مقاله می افزاید: رویش جریان‌های افراطی در حوزه علمیه و رشد بی‌مهار آن که در اقدامات و موضعگیری‌های خود به آداب اخلاقی و موازین شرعی و قانونی پای بندی نشان نمی‌دهند،

سرمقاله نویس روزنامه جمهوری اسلامی وابستگی روحانیت به بودجه های دولتی و تشریفات، اختلاف و تفرقه، تحجر و مقدس مابی و ضعف بینش از جمله آفاتی است که به آن اشاره شده است.

بخشی از سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی به شرح زیر است:

یکی از این دام‌ها وابسته شدن روحانیت به بودجه‌های دولتی و تشریفات است که امام خمینی در سال‌های اول بعد از پیروزی انقلاب بارها درباره آن هشدار دادند و سرانجام در تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۶۶ در پاسخ به نامه حجت الاسلام سید احمد خمینی که پیام کمک خواهی شورای مدیریت حوزه علمیه قم را در نامه‌ای به خط خود به امام تسلیم کرده بود تا نادرست بودن برخی گمان‌های منفی درباره خود را نیز روشن کند، مرقوم فرمودند: “نظر من همان است که قبلاً کراراً گفته‌ام؛ من با این تشریفات مخالفم و برای حوزه علمیه مضر می‌دانم. اساس، اسلام و تحصیل است که با این نحو زیاده‌روی‌ها منافی است و من از بعض آقایان تعجب می‌کنم که تورا زیر سؤال بردند…” (صحیفه امام جلد ۲۰ صفحه ۲۷۷)

دام یا مانع دیگر، اختلاف و تفرقه است که روحانیین را به دسته‌های متفرق تقسیم می‌کند و راه را برای سوء استفاده عناصر قدرت طلبی که نه به روحانیت اعتقادی دارند و نه دل در گرو انقلاب و نظام اسلامی دارند هموار می‌نماید. امام خمینی در پیام سوم اسفند ۱۳۶۷ معروف به منشور روحانیت، بعد از آنکه به تفضیل درباره اختلاف در حوزه و روحانیت هشدار می‌دهند، این سؤال بسیار مهم را مطرح می‌کنند که: “راستی شکست هر جناحی از علما و طلاب انقلابی و روحانیون و روحانیت مبارز و جامعه مدرسین، پیروزی چه جناحی و چه جریانی را تضمین می‌کند؟ جناحی که پیروز شود یقیناً روحانیت نیست و اگر آن جناح الزاماً به روحانیت رو آورد، راستی به سراغ کدام قشر و تفکر از روحانیت می‌رود؟” (صحیفه امام جلد ۲۱ صفحه ۲۸۷)
امروز به روشنی مشاهده می‌کنیم در اثر اختلاف میان روحانیین، کسانی میدان‌دار شده‌اند و یکه تازی می‌کنند که از ارتکاب اقدامات خلاف قانون و خلاف شرع و خلاف اخلاق ابائی ندارند و در عین حال خود را از همه طلبکار می‌دانند. برای پی بردن به خطرهائی که از این طریق در کمین است و برای آشنا شدن با عمق اندیشه روشن امام خمینی و آینده‌نگری ژرف ایشان، بازخوانی پیام سوم اسفند ۱۳۶۷ امام خمینی (منشور روحانیت) را به همه به ویژه علمای دین و بالأخص به طلاب جوان توصیه می‌کنیم.

دام سوم، خطر روحانیون متحجر و مقدس نمایان است که امام خمینی بارها درباره آنها هشدار داده‌اند. امام خمینی، این آفت را از آغاز نهضت تشخیص داده بودند و بعد از پیروزی انقلاب نیز بارها این خطر را گوشزد کردند. این جمله از پیام منشور روحانیت، عمق تأثر امام از این خطر را نشان می‌دهد: “در ۱۵ خرداد ۴۲ مقابله با گلوله تفنگ و مسلسل شاه نبود که اگر تنها این بود، مقابله با آن آسان می‌نمود. بلکه علاوه بر آن، از داخل جبهه خودی گلوله حیله و مقدس‌مآبی و تحجر بود؛ گلوله زخم زبان‌ها و نفاق و دوروئی بود که هزار بار بیشتر از باروت و سرب، جگر و جان را می‌سوخت و می‌درید…” (صحیفه امام جلد ۲۱ صفحات ۲۷۹ و۲۸۰)

نکته مهم اینست که خطری که از افتادن در این دام متوجه انقلاب می‌شود اینست که لبه تیز حملات به سوی روحانیین انقلابی نشانه می‌رود. این، درست همان چیزی است که خواست استعمار و دشمنان انقلاب است. امام خمینی در این زمینه جمله‌ای بسیار هوشمندانه و واقع بینانه دارند. ایشان در پیام منشور روحانیت آورده اند: “امروز نیز همچون گذشته شکارچیان استعمار در سرتاسر جهان از مصر و پاکستان و افغانستان و لبنان و عراق و حجاز و ایران و اراضی اشغالی به سراغ شیردلان روحانیت مخالف شرق و غرب و متکی به اصول اسلام ناب محمدی صلی‌الله علیه و آله و سلم رفته‌اند و از این پس نیز جهان اسلام هر از چندگاه شاهد انفجار خشم جهانخواران علیه یک روحانی پاکباخته است.” (صحیفه امام جلد ۲۱ صفحه ۲۷۶)

تیزبینی امام خمینی را از کینه توزی‌هائی که در سال‌های گذشته تا امروز علیه روحانیین صورت گرفته است می‌توان به روشنی فهمید. حتی یکنفر از کسانی که مورد حمله کینه توزانه قدرت طلبان داخلی و دشمنان خارجی قرار گرفته‌اند از روحانیین غیرانقلابی نبودند و همواره شاخص‌ترین یاران انقلابی امام، آماج این حملات بوده و هستند.

در این میان آنچه اسفناک‌تر است اینست که در مواردی این کینه توزی‌ها مورد حمایت عناصر روحانی قرار داشته و دارند، واقعه تلخی که یادآور سوءاستفاده مهره‌های غرب از غفلت بعضی افراد روحانی در نهضت مشروطیت است.

و چهارمین دام و مانع – که البته آخرین آنها نیست – فریبکاری عناصری است که با استفاده از ضعف بینش بعضی عناصر روحانی، خود را به آنها نزدیک می‌کنند و مناصب کلیدی را در اختیار می‌گیرند و انقلاب و نظام را از مسیر واقعی و صحیح منحرف می‌نمایند. این خطر را امام خمینی با تعبیر “هشدار می‌دهم” به ویژه به طلاب گوشزد کردند و البته چون برای بازخوانی پیام‌ها و هشدارهای امام، کاری اساسی در رسانه‌ها صورت نمی‌گیرد، این فریبکاری صورت می‌پذیرد و متأسفانه رنگ و لعاب انقلابی و حق به جانب هم به خود می‌دهد. هشدار امام اینست: “من به طلاب عزیز هشدار می‌دهم که علاوه بر اینکه باید مواظب القائات روحانی نماها و مقدس‌مآب‌ها باشند، از تجربه تلخ روی کار آمدن انقلابی نماها و به ظاهر عقلای قوم که هرگز با اصول و اهداف روحانیت آشتی نکرده‌اند عبرت بگیرند که مبادا گذشته تفکر و خیانت آنان فراموش و دل سوزی‌های بی‌مورد و ساده اندیشی‌ها سبب مراجعت آنان به پست‌های کلیدی و سرنوشت ساز نظام شود” (صحیفه امام جلد ۲۱ صفحه ۲۸۵)

اگر از وضعیت امروز روحانیت و هوشیاری این نهاد نسبت به دام‌ها و موانع و خطرهای راه ارزیابی واقع بینانه‌ای داشته باشیم، متأسفانه نمی‌توانیم نتیجه این ارزیابی را چندان مثبت بدانیم. رویش جریان‌های افراطی در حوزه علمیه و رشد بی‌مهار آن که در اقدامات و موضعگیری‌های خود به آداب اخلاقی و موازین شرعی و قانونی پای بندی نشان نمی‌دهند، یکی از نشانه‌های این وضعیت غیرمثبت است. کوتاهی در برخورد سریع و قاطع با این انحراف و عقب ماندن نهادهای رسمی حوزه در محکوم کردن اقدامات این جریان‌ها نشانه دیگری از این وضعیت غیرمثبت است. این، خطری نیست که فقط دامن گیر چند روحانی انقلابی و چند مسئول کشوری شود، نگرانی مهم‌تر اینست که این جریان‌های افراطی اگر ریشه کن نشوند به سراغ همان نهادهای حوزوی خواهند رفت که امروز به وظایف خود در مقابله با آنها عمل نمی‌کنند. نتیجه آنکه روحانیت اگر امروز درصدد پاک‌سازی بدنه خود از این جریان‌های خطرناک و جهیدن از دام‌هائی که امام درباره آنها هشدارهای لازم را داده‌اند بر نیاید، نخواهد توانست به وظیفه خود در حفاظت از آرمان‌های انقلابی و تضمین تداوم انقلاب اسلامی عمل کند و چنین مباد.