چکیده :با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، محدودیت ها و اقدامات مشکوک و ضدامنیتی دولت در حوزه اینترنت بار دیگر از سر گرفته شده است. این روزها با قطع کامل نرم افزارهای ارتباطی اینترنتی و همچنین مسدود شدن VPN ها در کشور، ارتباط کاربران ایرانی با شبکه جهانی اینترنت با اختلالات اساسی روبه‌رو شده است....
کلمه – سجاد اعرابی:
در حالی که سایت ها و خبرگزاری های مختلف خبر از بسته شدن کامل VPNها در کشور می دهند، با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بار دیگر نهادهای حکومتی شبکه های اینترنتی و ارتباطی را با انسداد و فیلترهای شدید مختل کرده اند. کارشناسان و نهادهای مرتبط با انتقاد شدید از این محدودسازی ها، نسبت به اقدامات مشکوک و ضدامنیتی دولت در حوزه اینترنت از جمله توزیع VPNدولتی هشدار می دهند و گزارشگران بدون مرز، ایران را جزو پنج کشور دشمن اینترنت در جهان معرفی کرده است.
در همین باره بخوانید:
اختلال گسترده در اینترنت کشور/ توصیه‌هایی به کاربران برای دسترسی امن‌تر
اختلال گسترده در اینترنت کشور/ توصیه‌هایی به کاربران برای دسترسی امن‌تر
به گزارش کلمه، در حالی که ماهها بحث راه اندازی اینترنت ملی و قطع شبکه اینترنت ایران از جهان بر سر زبان ها بود، سرانجام این روزها با قطع کامل نرم افزارهای ارتباطی اینترنتی و همچنین مسدود شدن VPN ها در کشور، ارتباط کاربران ایرانی با شبکه جهانی اینترنت با اختلالات اساسی روبه‌رو شده است.
VPNها از کار افتاده اند…
برخی از وبسایت ها گزارش می دهند که علاوه بر VPN ها، کاربران اینترنت ایران با قطع انواع دیگر فیلترشکن نیز روبرو شده اند. طبق اخبار واصله، از چهارشنبه ۱۶ اسفنداکثر کاربرانی که از وی‌پی‌ان با پورت “PPTP” استفاده می کردند، دچار مشکل شدند و پس از آن تاکنون این مشکلات تشدید شده است. همچنین کاربرانی که از پورت “L2TP” استفاده می کردند نیز دچار مشکل شده اند.
این مشکلات آنجا جدی تر می شود که بدانیم در چند روز گذشته، ورود به زیرمجموعه های سایت گوگل در اکثر نقاط کشور یا غیرقابل دسترسی شده و یا به سختی امکان پذیر است. از سوی دیگر ورود به صندوق پستی الکترونیکی گوگل (Gmail) نیز به دشواری صورت می‌گیرد.
علاوه بر این اختلالات، بسیاری از نرم افزارهای ارتباطی تصویری همچون اسکایپ، اوو و یاهو مسنجر نیز قابل استفاده نیستند. گفته می شود دلیل این امر به مسدود سازی پورتهای وی‌پی‌ان بر می گردد و همزمان با آن، محدودیت‌هایی نیز برای استفاده از پروتکل امن HTTPS ایجاد شده است.
این در حالی است که طی روزهای اخیر و همزمان با غیر ممکن شدن برقراری ارتباط از طریق VPN و SOCKS نرم‌افزارهای عبور از فیلترینگ و پروکسی‌ها، قطعی طولانی مدت امکان دسترسی به نرم افزار ارتباط صوتی و تصویری از راه دور، کاهش سرعت در حد قطعی ارتباط و یا بارگذاری نشدن برخی سایت‌ها بدون آنکه پیغام فیلترینگ نشان داده شود، در شیکه اینترنت کشور افزایش یافته است. شایعاتی هم منتشر شده است مبنی بر اینکه این مشکلات به دلیل تست‌های نهایی روی شبکه اینترنت ملی است.
وی پی ان (VPN) اگرچه اطلاعات را از طریق یک شبکه عمومی مانند اینترنت جابه‌جا می‌کند اما در عین حال با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری، این ارتباط هم‌چنان اختصاصی و محرمانه باقی می‌ماند. در غیاب VPN، گفته می شود هنوز برخی از نرم افزارهای عبور از فیلترینگ مانند Hotspot Shield، Freegate و Proxifier هنوز هم اجازه استفاده آزادانه از اینترنت را به کاربران داخل ایران می‌دهند اما ممکن است سرعت و دسترسی آنها به همه سایت‌ها همیشه پایدار نباشد. وجود شیوه‌هایی مانند تونل و برنامه‌هایی مثل psiphone، Your Freedom، JonDo و سایر ابزارهای دیگر، از جمله راه‌هایی است که توسط کاربران داخل ایران به دیگران معرفی می‌شود.
VPNهای دولتی، دامی برای کاربران ایرانی اینترنت
از کار افتادن VPN ها در روزهای گذشته در حالی است که چندی پیش مسوولان دولتی در اقدامی عجیب خبر از توزیع VPNهای دولتی داده بودند. در همین رابطه وزیر ارتباطات در تازه ترین موضع گیری خود می گوید با دستور رئیس دولت در حال ساماندهی به VPN ها هستیم. با این حال یک کارشناس ارتباطات، این کار دولت را در حوزه امنیت اینترنت بسیار خطرناک می داند و توضیح می دهد: حکومت می‌خواهد که کاربران با ارائه شناسنامه خود برای دریافت امکان “VPN مجاز” مراجعه کند. پس از ثبت مشخصات کاربر و نام همه کسانی که از این امکان می‌خواهند استفاده کنند، حکومت احتمالا نرم افزاری را بر روی کامپیوتر کاربر نصب خواهد کرد که مثلا ارتباط VPN مجاز را برقرار می‌سازد. این نرم افزار کامپیوتر کاربر را به ارگان امنیتی حکومتی (وزارت اطلاعات، پلیس فتا، اطلاعات سپاه و غیره) وصل خواهد کرد و از آنجا ارتباط امن را نیز ایجاد خواهد کرد.
کمال هادیانفر، رئیس پلیس فتا، چند ماه قبل خبرگزاری ایسنا گفته بود: «به‌زودی ابلاغ آیین‌نامه اجرایی کمیسیون ساماندهی فیلترینگ فضای مجازی به منظور صدور مجوز استفاده از فیلترشکن‌های وی‌پی‌ان مجاز تدوین خواهد شد»
در مورد اختلالات روزهای اخیر، رمضانعلی سبحانی فرد از نمایندگان مجلس در گفت و گو با مهر، اظهار داشت: بررسی دلایل بروز این مشکلات و سیاستهای مدنظر در این زمینه در دستور کار کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات مجلس قرار گرفته است و ظرف ۲ روز آینده اطلاع رسانی می‌شود. وی با بیان اینکه پیگیری ها نشان می دهد که مشکل به وجود آمده در دسترسی برخی کاربران به سایتهای اینترنتی احتمالا به دلیل قطع استفاده از پورتهای VPN غیرمجاز باشد، ادامه داد: ظرف چند روز گذشته پورتهای VPN غیرقانونی در کشور مسدود شده و براساس اعلام قبلی مسئولان، از این پس تنها VPN های قانونی و ثبت نام شده، قابلیت استفاده خواهند داشت؛ در این راستا این احتمال وجود دارد که قطع ورودی VPN ها مشکلات فنی در دسترسی کاربران به سایر سایتهای اینترنتی به همراه داشته است که البته در این زمینه باید بررسی‌های بیشتری صورت گیرد.
این نماینده البته نگفت که بر اساس کدام قانون، VPN های موجود غیر قانونی خوانده شده و بر اساس کدام ضابطه، VPN هایی که دولت (و در واقع دستگاه های امنیتی) ایجاد کنند، مجاز شمرده می شود.
آیا اینترنت ملی شده است؟
اختلالات جدید در شبکه اینترنت کشور و استفاده از فیلتر شکن ها در حالی است که تعداد بسیار زیادی از شهروندان در کشور روزانه برای تبادل اطلاعات، پیگیری اخبار، امور بازرگانی و … از اینترنت و صندوق های پست الکترونیک خود استفاده می کنند. گزار شهای گوگل حاکی از وجود حدود ۳ میلیون کابر جیمیل در ایران است. یک کارشناس رسانه و ارتباطات این موج اخیر محدودیت ها را ناشی از راه اندازی پروژه اینترنت ملی می داند. محمود تجلی مهر به رادیوزمانه می گوید: این کار در همان راستای پروژه “اینترنت ملی” است. اینترنت ملی در واقع محدود سازی ارتباط اینترنت ایران با خارج به کانال‌های تعریف شده و قابل کنترل ارگان‌های امنیتی است. وی می افزاید: سالهاست که تلاش حکومت برای کنترل کامل اینترنت است و تاکنون به نتیجه‌ای هم نرسیده است. این به بازی موش و گربه شباهت دارد. حکومت موقتاً می‌تواند زمینه‌ای را محدود کند تا زمانی که راه حل مناسب از سوی طرف مقابل، یعنی کاربران و مخالفان سانسور و سرکوب یافته شود.
هنوز مشخص نیست که آیا این اختلالات ناشی از نگرانی هایی است که مسوولین دولتی و امنیتی از خیلی وقت پیش آن را بیان می کرده اند یا خیر. پاییز امسال بود که وزیر ارتباطات مدعی شده بر اساس طرح اینترنت ملی، با جداسازی شبکه اطلاعات داخلی از شبکه اینترنت جهانی ایران «قادر به مهار صد در صدی حملات سایبری خواهیم بود و دیگر بدافزاری وارد نخواهد شد. مگر برخی شیطنت‌ها که ممکن است از داخل کشور منشا بگیرند.»
از نگاه او اینترنت «به عنوان ابزاری بسیار قوی در انقلاب های رنگی مورد استفاده و بهره برداری قرار می گیرد و گوگل تمامی اطلاعاتش را در اختیار سازمان سیا قرار می دهد.»
البته وزیر ارتباطات پیشتر خبر داده بود که تا پایان امسال اینترنت ملی راه اندازی می شود. حال مشخص نیست که آیا پروژه اینترنت ملی تنها به ایجاد مشکل و هزینه برای کاربران اینترنتی محدود می شود یا مزایایی هم برای ایرانیان خواهد داشت.
دکتر شهشهانی رئیس دانشکده ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف که از وی به عنوان بنیانگذار اینترنت در ایران یاد می شود پیش از این به روزنامه قدس گفته بود: اگر بیشتر مردم بدانند اینترنت ملی یعنی چه، با آن مخالف خواهند بود. چون مدلی که مطرح است، شبیه چیزی است که در چین وجود دارد.
اخبار و گزارش های منتشر شده در روزهای اخیر نشان می دهد ابعاد افزایش کنترل و محدودسازی بر سایتهای اینترنتی به میران موجود محدود نیست، چرا که بنا بر آنچه خبرگزاری مهر منتشر کرده: از این پس اتصالات شبکه های خصوصی مجازی ثبت نشده همگی فیلتر خواهند شد.
نکته ی جالب توجه آنجاست که مسوولین مربوط، حاضر به پاسخگویی و حتی پذیرش محدودیت های جدید نیستند و به نوعی طفره رفتن از چرایی این عمل را ترجیح می دهند. از جمله معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات که در گفت و گو با خبرنگار مهر، وجود اختلال در دسترسی به برخی سایتهای اینترنتی را تایید نکرده و می گوید: هیچ گزارشی در این باره به ما ارائه نشده است.
انتقاد از کنترل و سانسور اینترنت در ایران
در حالی این روزها شبکه اینترنت در ایران با محدودیت های بیشتر و بیشتر روبرو می شود که کاربران، صاحبنظران و کارشناسان حوزه اینترنت از جایگاه نامناسب و ناشایست کشورمان در حوزه کنترل و سانسور اینترنتی در جهان انتقاد می کنند.
دو روز قبل به مناسبت روز جهانی مبارزه با سانسور، گزارشگران بدون مرز گزارشی را منتشر کرد که در آن ایران در کنار چین، سوریه، بحرین و ویتنام از جمله دشمنان اینترنت خوانده شده بود.
پس از روی کار آمدن دولت احمدی نژاد و با تلاش های مسوولان امنیتی، نظامی و فرهنگی با اجرای طرح هایی همچون ساماندهی وبگاه ها و تحت عناوین مختلف سانسور و فیلترینگ در ایران افزایش یافت. سانسورهای پی در پی و در مدت اخیر دستکاریهای وسیع در سرعت و دسترسی کاربران به شبکه جهانی اینترنت نارضایتی کاربران را به شدت افزایش داده است.
برخی کاربران اینترنت در این روزها با انتقاد از مشی اقتدارگرایانه دولت در تشدید محدودیت های اینترنتی، نوشتند که: «یک راه اساسی و قاطع برای کنترل کامل اینترنت وجود دارد و آن هم خاموش کردن شبکه برق است»!
نشریه گاردین در همین رابطه در ۳۰ ژوئن ۲۰۰۹ منتشر کرد، نوشته است که در ایران تمام شرکت های ارائه کننده سرویس اینترنت تحت نظارت و از کانال شرکت ارتباطات راه دور به ارائه خدمات با ترافیک پایین می پردازند، امری که به شدت کنترل بر ترافیک را تسهیل کرده و از طریق نرم افزارهایی این امکان را به دولت می دهد که IP استفاده کنندگان را نیز مورد تعقیب قرار دهد.
در مطلب دیگری که سال ۲۰۰۹ در وبسایت شرکت «Circle ID» منتشر شده با رجوع به گزارش چند مرجع معتبر بین المللی، این طور بیان شده که به خصوص پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸، اینترنت در ایران و عملکرد دولت در کنترل آن به امر بسیار پیچیده ای تبدیل شده است.
انتخابات و میهمان ناخوانده حکومت
انتخابات پیش روی ریاست جمهوری در حالی برگزار خواهد شد که به گفته بسیاری از کارشناسان ارتباطات و سیاست اینترنت نقش بسیار پررنگی در آن بازی خواهد کرد. خبرگزاری رویترز در همین باره می نویسد: انتخابات پیش روی ریاست جمهوری دلیل اصلی این اقدام جمهوری اسلامی قلمداد می شود.
نگرانی مسوولان حکومتی از حجم عظیم کاربران اینترنت و تاثیر آن در انتشار جهانی اخبار و اطلاعات باعث شده تا بسیاری از نهادها و مسوولان دولتی مجبور به پاسخگویی در مورد وقایع و اتفاقات باشند.
انتخابات پیشین ریاست جمهوری نیز در حالی برگزار شد که حکومت در روزهای منتهی به رای گیری اقدام به قطع شبکه های اس ام اس و تلفن و اینترنت در برخی نقاط کشور کرده بود و حتی در روز های بعد از انتخابات قطع کامل شبکه اینترنت نیز موجبات اعتراض گسترده را فراهم آورد. امری که البته نهادهای مسوول هیچ پاسخی درباره آن ندادند.
نگرانی شدید حاکمان از قدرت و تاثیرگذاری شبکه های مجازی در سازماندهی و تقویت ارتباطات مردم و شکل دهی حرکت های مدنی، این روزها و به خصوص در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و شوراها آنها را به فکر واداشته تا هرچه زودتر پروژه ی خودساخته ی «اینترنت ملی» را به اجرا بگذارند، طرحی که در سال های گذشته بارها و بارها شاهد نقل قول ها و وعده هایی درباره راه اندازی آن در آینده ای نزدیک بودیم، اما در عمل اتفاق نیفتاد.
این در حالی است که بر اساس گزارش های بین المللی از جمله آنچه سایت «Cosmic Log» منتشر کرده، در هشت سال اخیر در ایران سالانه تعداد کاربران اینترنت ۵۰ درصد رشد داشته که این بالاترین رقم در خاورمیانه است و همچنین تاثیر این کاربران بر سیاست در این کشور بسیار مورد توجه است.
باید منتظر بود و دید آیا این اقدامات غیرشفاف در این روزها بخشی از پازلی است که مسوولان امنیتی و نظامی برای روزهای پیش رو و در استانه انتخابات چیده اند یا خیر.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر